To mój pierwszy wpis na blogu. Mimo że zawodowo zajmuje się głównie pacjentami dorosłymi z rożnego rodzaju problemami w obrębie narządu ruchu chciałabym zacząć od kilku słów dotyczącego małych dzieci. Jestem matką dwóch małych chłopców i dlatego ta tematyka jest mi obecnie szczególnie bliska. Okres niemowlęcy jest niesłychanie ważny jeśli chodzi o rozwój ruchowy człowieka i ma istotny wpływ na całe nasze przyszłe życie.
Pierwszy rok życia dziecka to okres niesamowicie dynamicznego rozwoju małego człowieka. Noworodek nie jest w stanie utrzymać samemu główki, tymczasem roczniak niekiedy już biega. Jak wspierać ten rozwój ruchowy? Co robić, a czego nie robić aby nasze dziecko prawidłowo się rozwijało?
1. Noszenie
Noworodek nie jest w stanie utrzymać samodzielnie główki. Jego kręgosłup ma kształt litery “C” nie posiada krzywizn typowych dla kręgosłupa dorosłego człowieka. Te krzywizny wykształcają się w miarę rozwoju fizycznego i ruchowego dziecka. Noworodek powinien być noszony w pozycji poziomej. Pionizować dziecko należy tylko do odbijania. Zdaję sobie sprawę, że wiele dzieci wymaga długiego noszenia i że wiele dzieci preferuje noszenie w pozycji pionowej. Co prawda, mam wrażenie, że gdyby rodzice ich tak nie nosili to dziecko nie polubiłoby tej pozycji. W sytuacjach gdy dziecko wymaga długiego noszenia np. z powodu kolek powinno nosić się je w chuście. W chuście tkanej, w pozycji odpowiednio dopasowanej do wieku i rozwoju dziecka, a przede wszystkim tak aby chusta ciasno oplatała dziecko. Jest to jedyny prawidłowy sposób noszenia dziecka w pozycji pionowej ponieważ jego kręgosłup jest wtedy całkowicie podtrzymywany i odciążony.
Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę że dzieci nie powinny być noszone w pozycji przodem do świata tak naprawdę do momentu kiedy są w stanie dobrze utrzymać główkę. Nie nośmy dziecka w ten sposób zarówno na rękach jak i w nosidle. Jest to pozycja całkowicie zakazana u noworodków, nie tylko ze względu na zła pozycje kręgosłupa, ale także na nadmiar bodźców który dociera wtedy do dziecka.
2.Sadzanie
Dziecko nie powinno być sadzane. Niemowlę powinno siedzieć dopiero w momencie kiedy samo będzie w stanie usiąść, czyli samemu przejść do pozycji siedzącej. Nie samemu siedzieć kiedy ktoś je posadzi. Czyli wszelkie sadzanie dziecka na kolonach opartego o nasz brzuch czy sadzanie dziecka opartego o poduszki czy w wózku jest nieprawidłowe i powoduje osiowe obciążenie kręgosłupa który jeszcze nie jest przystosowany do takich obciążeń.
3. Fotelik samochodowy
Dziecko powinno przebywać w foteliku samochodowym tylko w samochodzie. Każdy ceni sobie możliwość wpinania fotelika samochodowego do ramy wózka np. gdy dziecko zasnęło w samochodzie, a potrzebujemy z nim wyjść na chwilę do sklepu. Można stosować takie rozwiązanie właśnie w takich awaryjnych sytuacjach. Na spacerze dziecko powinno być wożone w płaskiej gondoli w pozycji poziomej. Pozycja w foteliku samochodowym jest niekorzystna z dwóch powodów: po pierwsze w tej pozycji dziecko nie używa całej powierzchni oddechowej swoich płuc , ponieważ klatka piersiowa dziecka jest ściśnięta, a po drugie pozycja ta ogranicza ruchowo malucha, powoduje zaburzenia napięcia mięśniowego i nie pozwala na spontaniczny rozwój ruchowy. Dzieci bardzo lubią ta pozycje ponieważ widzą więcej niż leżąc płasko ale jeśli dziecko nie będzie wożone w foteliku samochodowym lub zostawiane w nim na podłodze w domu nie będzie się domagało takiej pozycji.
4. Leżaczki bujaczki
Zdaję sobie sprawę że każda mama ma mnóstwo obowiązków jak pranie sprzątanie i gotowanie i nie chce zostawiać swojego dziecka samego w łóżku na czas przygotowywania obiadu czy powieszenie prania. Wiele mam w takich sytuacjach używa leżaczków albo właśnie fotelika samochodowego. W leżaczku dziecko ma pozycje zbliżoną do tej w foteliku samochodowym. Nie ma możliwości swobodnego poruszania się. Leżaczek powinien być używany maksymalnie 1–2 godzin dziennie.
Co wiec należy robić?
Należy kłaść dziecko na podłodze, na macie, kocu, dywanie na twardym podłożu. Oczywiście odizolowane od zimna, najlepiej w pozycji na brzuchu i to od samego początku. I to jest klucz do prawidłowego rozwoju ruchowego. Dziecko rozwija się właśnie z pozycji na brzuchu. Z niej podnosi najpierw główkę, potem pełza, podnosi tułów, pupę, raczkuje i przechodzi z tej pozycji do siadu i wstaje. Dziecko chcę obserwować świat ale jego układ ruchowy nie jest przystosowany do pionowej pozycji z której najwięcej widzi dlatego dziecko samo dąży do pionizacji, samo podnosi głowę podtrzymuje się na przedramionach, potem dłoniach by więcej widzieć. W pozycji na brzuchu dziecko wzmacnia mięśnie grzbietu potrzebne do uzyskania pionowej postawy ciała. Należy kłaść dziecko na brzuchu u znajomych na podłodze, u dziadków, w ogrodzie, wszędzie. A jak się nie da, to kłaść dziecko na brzuchu w gondoli wózka tak aby widziało świat podnosząc główkę.
5.Chodzenie
Kiedy dziecko kończy roczek wszyscy zadają to samo pytanie: Czy już chodzi? I jedni mogą z dumą odpowiedzieć” tak” a inni zastanawiają się co tu zrobić żeby wreszcie zaczęło chodzić. Dziecko ma czas na rozpoczęcie chodzenia do 18 miesiąca życia czyli naprawdę jest jeszcze dużo czasu po ukończeniu przez nie roku. Kluczowe jest to, aby nie mobilizować dziecka do chodzenia! Nie pionizować na siłę, nie trzymać za raczki, nie prowadzić dziecka za rączki. Jest to bardzo ważne gdyż do chodzenia potrzebne są dziecku silne mięśnie grzbietu i nie tylko grzbietu. W pozycji pionowej nasz kręgosłup obciążany jest osiowo. Jeśli mięśnie nie będą dostatecznie wykształcone i silne, przedwczesne chodzenie może się przyczynić do powstania wad postawy takich jak hiperlordozy lędzwiowej, hiperkifozy piersiowej a nawet skoliozy. Mięśnie grzbietu wzmacniają się kiedy dziecko pełza i raczkuje.
Rozwój dziecka w uproszczeniu przebiega w następującej kolejności. Unoszenie główki, tułowia, pełzanie, raczkowanie, siadanie, stawanie, chodzenie. Najważniejsze z tych etapów to pełzanie i raczkowanie, i do tego właśnie powinniśmy nasze dziecko nakłaniać i mobilizować. Siedzenie i stanie nie jest “korzystną umiejętnością” zważywszy na nasz kręgosłup, to znaczy że nie powinniśmy dziecka skłaniać do siedzenia i do stawania. To powinno nastąpić samoistnie. Zwróćmy również uwagę że wszystkie te umiejętności jak unoszenie główki, pełzanie i raczkowanie odbywa się z pozycji na brzuchu dlatego, jest to tak ważna pozycja od samego początku. Z niej następuje rozwój ruchowy naszego dziecka
6. Nosidła
Do noszenia dziecka powinniśmy używać chusty. Tylko w chuście można bezpiecznie nosić już noworodka (oczywiście tylko jeśli jest to prawidłowo wykonany splot). Nosidła powinny być używane u dzieci które już same siadają. To znaczy że nie tyle są w stanie same utrzymać się w pozycji siedzącej, co są w stanie same usiąść. Oczywiście nosidła są wygodne, łatwo się je obsługuje, szybko można umieścić w nich swoją pociechę, co jest bardzo cenne gdy się ma małe płaczące dziecko, albo nawet dwoje lub więcej. Jednak właśnie ta uniwersalność i prostota jest największym ich minusem. Skoro nosidło jest uniwersalne, dla wszystkich, to tak naprawdę dla nikogo. Dziecko bardzo szybko się zmienia, rośnie, nie jest możliwe żeby takie nosidło prawidłowo podtrzymywało 5 kilogramowe 2 miesięczne dziecko i to samo nosidło prawidłowo podtrzymywało 10 kg 6 miesięczne dziecko. Chusta jest trudniejsza do założenia, trzeba się tego nauczyć ale ona za każdym razem indywidualnie dopasowuje się, do twojego ciągle rosnącego i rozwijającego się dziecka. Ważne jest tylko aby sposób wiązania był odpowiednio dobrany do wieku dziecka i aby chusta była zawiązana prawidłowo, nie za luźno.
Tak jak karmienie piersią jest inwestycją w przyszłość i zdrowie twojego dziecka tak to jak postępujesz z nim na co dzień jest inwestycją w jego zdrowy kręgosłup i pełną sprawność na długie lata w przyszłości.